اسلامیسازی علوم انسانی با نگاه پوزيتيويستی امكانپذير نيست
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، حميدرضا آيتاللهی، رئيس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، عصر روز گذشته هجدهم اسفندماه در نشست «چيستی تحول در علوم انسانی» ضمن بيان اين مطلب گفت: نبايد با اين مسئله در حد شعاری برخورد كرد، مسئلهای مانند اسلامیسازی دانشگاهها هم حدود 15 سال قبل مطرح شد، اما در حد شعار باقی ماند. اين شعار بايد با شعور منطقی همراه باشد و اين شعور منطقی هم بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
وی افزود: بنده اقدام تحول در علوم انسانی و اسلامیسازی علوم انسانی را بسيار پسنديده میدانم و اميدوارم كه زمينه لازم فراهم شود كه افرادی كه حتی نظريات مخالف دارند بتوانند مسائل خود را خوب بيان كنند، ما برای پرورش فكر موجود به سخنان منتقدان اين كار هم محتاج هستيم.
عضو هيئت علمی دانشگاه علامه طباطبايی در ادامه سخنانش اظهار كرد: بايد اعتقاد داشته باشيم وقتی مقام معظم رهبری وقتی مسئله تحول در علوم انسانی و اسلامیسازی علوم انسانی را مطرح میكنند بسيار منطقهای عقلی پشت اين حرف هست و چون اين منطق، منطق بسيار محكمی هست بايد اين را بپذيريم.
آيتاللهی تصريح كرد: بعضی از وقتها فقط مرجعيت يك انديشه مهم است، اما بعضی وقتهاست كه نه تنها مرجعيت بلكه خود انديشه و نگاه به انديشه اهميت دارد، در مورد تعبد به خداوند هم همين گونه است ممكن است كسی بگويد كه هر چيزی كه خداوند گفت به آن گوش میدهم، اما موقعی است كه كسی میگويد من به حرفهای خدا گوش میدهم چون بهتر از اين امكان ندارد.
اين محقق و مدرس دانشگاه در ادامه سخنانش اظهار كرد: يكی از منتقدان از من سؤال كرد كه علوم انسانی اسلامی عينیتر است يا علوم انسانی حاضر كه در دنيا وجود دارد؟ گويا اگر علوم انسانی اسلامی شود، از عينيت آن كاسته میشود. چون علم جهانشمول است و در تمام جوامع به يك شكل مطرح میشود، چه معنا دارد كه علم انسانی اسلامی داشته باشيم، پس معلوم است شما به علميت آن عقيده نداريد.
رئيس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تأكيد كرد: اين مهمترين شبههای است كه معمولا در زمينه اسلامیسازی علوم انسانی به وجود میآيد، منتقدان میپرسند: آيا میتوان قوانين نيوتن اسلامی و غير اسلامی داشته باشيم؟ آيا میتوان جدول مندليف را از يك طرز تفكر اسلامی استخراج كرد؟، اينها كه معنی ندارد بنابراين وقتی كه از علوم و علوم انسانی اسلامی صحبت میكنيم، اصطلاحا آن را ايدئولوژيك میكنيم.
آيتاللهی با اشاره به اينكه اين نوع تلقی، تلقی پوزيتيويستی از علم است، گفت: اين تلقی تلقی از علم تجربی غربی در قرن نوزدهم است، در قرن بيستم بسياری از اين تلقیها عوض شده است. بايد منفعلانه مسائل را مورد توجه قرار ندهيم. با سابقه تمدن اسلامی مسلما میتوان اقدامات خوب و مناسبی را انجام داد، غربیها تمدن و فلسفه يونان باستان را با واسطه فيلسوفان مسلمان آموختند. بنابراين ما بايد با مديريت و علم با اين مسئله برخورد و آن را حل كنيم.
وی در پايان سخنانش گفت: برخی از كشورها آبشخورشان علوم غربی است و اصلا روی موضوع بومیسازی علوم كار نمیكنند، اما ما همان گونه كه در بخش صنعت، تكنولوژی و علوم تجربی توانستيم موفق باشيم در اين زمينه هم میتوانيم موفق باشيم البته يك عزم ملی میطلبد و همه افرادی كه اعتقاد به اين كار دارند بايد در اين زمينه مشاركت داشته باشند.
يادآور میشود، همايش «چيستی تحول در علوم انسانی» به همت بسيج اساتيد و همكاری نهاد نمايندگی مقام معظم رهبری دانشگاه تربيت مدرس با حضور حجتالاسلام و المسلمين علیاكبر صادقیرشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، حججالاسلام عليرضا قائمینيا، حميد پارسانيا، حسين سوزنچی و همچنين حميدرضا آيتاللهی رئيس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالن اجتماعات شهيد مطهری دانشگاه تربيت مدرس برگزار شد.